Son dönemde İstanbul’da meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremde, bazı akıllı telefon kullanıcıları, sarsıntı başlamadan saniyeler önce erken uyarı bildirimleri aldı. Google tarafından sunulan bu özel sistem, Marmara Denizi Silivri açıklarındaki deprem sırasında kullanıcılara hızlı bir şekilde hayat kurtarıcı bilgi sunarak, bazılarının güvenli bir şekilde kaçmasına olanak tanıdı. Bu teknoloji, deprem gibi doğal afetlerin anında hızlı tepki verilmesine yardımcı olabilecek önemli bir araç haline geldi.
Deprem Erken Uyarı Sisteminin Çalışma Prensibi
Jeoloji yüksek mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz, bu sistemin temel işleyişine dair şu bilgileri paylaştı: Depremler, ‘P’ ve ‘S’ olmak üzere iki dalga üretir. P dalgası deprem olduktan sonra saniyede 7 kilometre hızla ilerlerken, S dalgası 4 kilometre hızla ilerler. Bu dalgalar arasındaki zaman farkı, erken uyarı sisteminin algılama ve uyarı verme işlevini gerçekleştirir. Özellikle fay hatlarına yakın bölgelerde, bu uyarılar saniyeler içinde hayat kurtarıcı olabilir.
Erken uyarı sisteminin avantajları, doğal gazın, elektriğin kesilmesi, metroların ve hızlı trenlerin durdurulması gibi çeşitli önlemleri içermektedir. Ancak bu sistemlerin tam anlamıyla güvenilir ve tüm kullanıcılar için etkin olabilmesi için daha fazla geliştirilmesi gerektiği ifade edilmektedir.
Erken Uyarı Bildirimlerinin Etkililiği
Sistem, telefonların hareketlerine tepki verir ve yer hafifçe sallandığında, cihazlar bu titreşimleri deprem potansiyeli olarak algılar. Veriler, çevredeki telefonlardan alınan sinyallerle birleşerek, depremi tahmin etmeden, anında uyarı mesajları gönderir. Bu sayede, kullanıcılar depremin başlamasından saniyeler önce bilgi alabilirler.
Bilişim uzmanı Osman Demircan, bu sistemin güvenilirliği hakkında şu yorumda bulundu: “Sistemin sağladığı veriler oldukça güvenilirdir. Çünkü bu veriler sadece tek bir telefondan değil, özelliği aktif hale getiren tüm telefonlardan alınmaktadır. Bu veriler, yapay zeka kullanılarak işlenip istatistiksel olarak değerlendirilir ve bu nedenle doğru sonuçlar elde edilir.”
İnternet Bağlantısı ve Sistemlerin Çalışma Şartları
Erken uyarı sistemlerinin düzgün çalışabilmesi için, telefonun internete bağlı olması gerekmektedir. Bu özellik yalnızca Android telefonlarda mevcut olup, kullanıcıların sistemin etkinleştirilmiş olduğundan ve konum bilgisi ile internet bağlantısının aktif olduğundan emin olmaları gerekmektedir. Bu sistemlerin depremi tahmin etmesi mümkün olmasa da, kullanıcıları deprem başlamadan birkaç saniye önce uyarması, hayat kurtarıcı olabiliyor.
Teknolojinin Gücü ve Hayat Kurtarma Potansiyeli
Erken uyarı sistemleri, depremlerde saniyelerin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Deprem sonrası izlenen videolarda, uyarı alan ailelerin 5 saniye içinde evlerini terk edebildiği görülüyor. Bu kısa süre, büyük bir fark yaratabiliyor. İlerleyen yıllarda bu tür sistemlerin daha da geliştirileceği ve depremler gibi büyük doğal afetlerde daha fazla hayat kurtaracağı öngörülmektedir.
